آموزشگاه فنی حرفه ای کاردانش

آموزش کار با مولتی متر

مولتی متر ابزاری برای اندازه گیری کمیت‌های الکتریکی از جمله مقدار ولتاژ، جریان، مقاومت، ظرفیت خازن و… است. همچنین در حل مشکلات احتمالی موجود در مدار هم به ما کمک می‌کند. درواقع به کمک مولتی متر می‌توانیم قطعات ایراد دار را پیدا کرده و برای رفع ایراد در آن قطعات اقدام کنیم.

مولتی مترها در دو نوع آنالوگ و دیجیتال موجود می‌باشند. نوع آنالوگ آن‌ها منسوخ شده است و امروزه از نوع دیجیتال آن استفاده می‌شود. در نوع دیجیتال مقدار کمیتی که در حال اندازه گیری آن هستیم نشان داده می‌شود در حالی که مولتی مترهای آنالوگ برای بدست آوردن مقدار دقیق کمیت نیاز به محاسبات عددی داریم. البته علاوه بر نوع رایج مولتی مترهای دیجیتال دو نوع دیگر به نام مولتی متر رومیزی دیجیتال و مولتی متر انبری دیجیتال وجود دارند.

برخی از مولتی مترهای دیجیتال امکان اندازه گیری دما، فرکانس، HFE ترانزیستو، تست دیود، تست بازر و… را نیز دارا می‌باشند.

مولتی متر آنالوگ - کاردانش

مولتی متر آنالوگ

مولتی متر دیجیتال

انتخاب مولتی متر

مولتی مترها انواع مختلفی دارند. براساس نوع عملکرد، میزان دقت و تخصصی بودن دارای کاربردها و قیمت‌های متفاوتی هستند. مولتی مترها با پایین‌ترین قیمت هم سه کمیت ولتاژ، جریان و مقاومت را اندازه گیری می‌کنند. اما ممکن است از طول عمر و دقت پایینی برخوردار باشند. شما برای انتخاب مولتی متر باید به کاربرد آن برای شما، میزان تخصص‌تان و بودجه اقتصادی خود توجه کنید.

بخش‌های مختلف یک مولتی متر

در تمامی مولتی مترهای دیجیتال شما 4 بخش را می‌توانید مشاهده کنید. این 4 بخش عبارتند از:

  • نمایشگر: جهت نمایش اندازه کمیت
  • دستگیره انتخاب (selector): جهت انتخاب پارامتر مدنظر برای اندازه گیری
  • پروب (probe): هر مولتی متر متشکل از دو پروب به رنگ‌های قرمز و مشکی است که تفاوتی در عملکرد ندارند تنها به این صورت از هم متمایز شده‌اند.
  • پورت (port): بخشی که پروب‌ها به آن متصل می‌شوند را پورت می‌نامند.

به صورت قراردادی تعیین شده است که پروب مشکی به پورت COM متصل شود و پروب قرمز بسته به نوع کمیتی که می‌خواهید اندازه بگیرید به یکی دیگر از پورت‌ها متصل می‌شود.

پورت‌ها

پورت‌ها ممکن است تعداد و نوعشان در مولتی مترهای مختلف متفاوت باشد. برخی از رایج‌ترین پورت‌ها و کاربرد آن‌ها را ما برای شما ذکر کرده‌ایم:

  • پورت COM یا « – »: جهت اتصال پراب مشکی
  • پورت μAmA: جهت اندازه گیری جریان
  • پورت 20A: جهت اندازه گیری جریان‌های بالا (معمولا بالاتر از 2000mA)
  • پورت VΩ: جهت اندازه گیری ولتاژ مقاومت و بررسی اتصالات در مدار

اندازه گیری کمیت‌های مختلف الکتریکی به کمک مولتی متر

در ادامه می‌خواهیم روش‌های مختلف اندازه گیری ولتاژ، جریان، مقاومت و بررسی اتصالات مدار را باهم مرور کنیم.

1. اندازه گیری ولتاژ AC و DC

شما به کمک مولتی متر می‌توانید ولتاژهای هردو نوع AC و DC را اندازه گیری کنید. در واقع اگر سلکتور را در بازه‌ای قرار دهید که در کنار V خط صاف وجود دارد؛ می‌توانید ولتاژ DC را اندازه بگیرید و اگر در بازه‌ای قرار دهید که بالای V موج وجود دارد، امکان اندازه گیری ولتاژ AC برای شما فراهم می‌شود.

ولتاژ AC

ولتاژ DC

1. نوع ولتاژ را تعیین کنید.

2. پروب قرمز را به پورت VΩ متصل کنید.

3. سر دیگر پروب قرمز را به پایه مثبت قطعه (بخشی که جریان از آن خارج می‌شود) متصل کنید.

4. سر دیگر پروب مشکی را به پایه منفی قطعه وصل کنید.

5. مقدار نشان داده شده روی نمایشگر میزان ولتاژ است.

نکته مهم: اتصال مولتی متر با قطعه برای اندازه گیری ولتاژ باید به صورت موازی باشد. اتصال موازی به این معناست که باید پروب‌های مولتی متر باید در راستای پایه‌های قطعه باشد.

چندین نکته در اندازه گیری ولتاژ توسط مولتی متر که بهتر است بدانید:

  • معمولا مولتی مترها توانایی تنظیم ولتاژ به صورت خودکار را ندارند بنابراین شما باید به صورت دستی محدوده ولتاژ احتمالی خود را وارد کنید.
  • بهتر است در صورت مطمئن نبودن از ولتاژ همیشه با بالاترین میزان شروع کنید. هرچند که اگر محدوده بزرگی را انتخاب کنید، دقت لازم را نخواهد داشت. اما می‌توانید پس از به دست آوردن میزان حدودی ولتاژ محدوده آن را کوچک‌تر کرده و میزان ولتاژ دقیق‌تری را بدست آورید.
  • اگر رنج تنظیمی شما پایین‌تر از میزان ولتاژ مورد بررسی باشد، مولتی متر “1” یا “OL” نشان می‌دهد و این به معنای ولتاژ خارج از محدوده است. که در این صورت شما باید رنج مورد نظر خود را بیشتر کنید.
  • معکوس استفاده کردن از پروب‌ها روی دو سر قطعه صدمه‌ای به مولتی متر وارد نمی‌کند تنها عدد مثبت را منفی نمایش می‌دهد.

2. اندازه گیری جریان

شما توسط مولتی متر می‌توانید جریان را به صورت متناوب یا مستقیم اندازه گیری کنید. انتخاب مستقیم بودن یا متناوب بودن کاملا همانند اندازه گیری ولتاژ انجام می‌شود. در این بخش شما باید پروب مشکی را مانند همیشه به پورت COM متصل کرده و پروب قرمز را به mA یا 10/20A متصل کنید.

1. نوع و اندازه جریان را تعیین کنید.

2. برای اندازه گیری اندازه جریان بخشی از مدار باید با آن سری شد. برای این منظور باید سیم را از سر مقاومت جدا کرده و یک تکه سیم آزاد به آن وصل کرد و پروب‌های مولتی متر را به سیم‌های آزاد متصل نمود.

3. پروب قرمز را به پورت mA وصل می‌کنیم. با این حال اگر احتمال می‌دهید که جریان شما در حدود 200 میلی آمپر یا بیشتر است می‌توانید پروب قرمز را به پورت 20A متصل کنید.

4. عدد نمایش داده شده برروی نمایشگر مولتی متر میانگین جریان مدار است. هرچقدر مولتی متر ارزان قیمت‌تر باشد محاسبه میانگین را کندتر انجام داده و در نتیجه دقت عدد نهایی پایین‌تر است.

چندین نکته در اندازه گیری جریان توسط مولتی متر که بهتر است بدانید:

  • بر خلاف ولتاژ و مقاومت که به صورت موازی بررسی می‌کردیم، جریان را به صورت سری خوانده و بررسی می‌کنیم.
  • برای اتصال راحت‌تر پروب‌ها به سیم آزاد در این تست بهتر است از پروب‌های گیره سوسماری استفاده کنیم.
  • در حالت اندازه گیری جریان اگر میزان کمتری را برروی مولتی متر انتخاب کنیم و جریان بیشتری را با آن اندازه بگیریم، نتیجه به نمایش عدد 1 روی نمایشگر مولتی متر خلاصه نمی‌شود و منجر به سوختن فیوز مولتی متر خواهد شد.
  • در اندازه گیری جریان همانند اندازه گیری مقاومت و ولتاژ جابه‌جایی پروب‌ها تنها عدد نمایش داده شده را منفی می‌کند و تاثیر دیگری در نتیجه ندارد.

3. اندازه گیری مقاومت

چندین راه برای محاسبه مقدار هر مقاومت وجود دارد:

  • براساس کدهای رنگی موجود روی هر مقاومت مقدار آن را محاسبه می‌کنیم.
  • اگر نسبت به نحوه محاسبه این کدها آگاهی نداشتیم با کمک اینترنت و یا مقاله‌های آموزشی می‌توان مقدار مقاومت را محاسبه کرد.
  • با استفاده از مولتی متر میزان مقاومت را اندازه گیری کنیم.
  1. قرار دادن سلکتور برروی 20KΩ
  2. اتصال پروب سیاه به پورت COM
  3. اتصال پروب قرمز به پورت VΩmA
  4. قرار دادن دو پروب بر دو سر مقاومت با فشار اندک
  5. عددی که شما بر روی نمایشگر می‌بینید سه حالت دارد:
    • 0.00: محدوده انتخابی بسیار بزرگ‌تر از مقدار مقاومت است – باید انتخابگر مولتی متر را به درجات پایین‌تر ببریم.
    • 1 یا OL: محدوده فراتر از حد مجاز – باید سلکتور را به درجات بالاتر ببریم.
    • مقدار مقاومت: عدد نمایش داده شده برروی مولتی متر ضرب در مقیاسی که با سلکتور انتخاب کردیم میزان مقاومت ما خواهد بود. (به عنوان مثال: اگر سلکتور را روی 20KΩ قرار دادیم و عدد روی نمایشگر 0.41 بود به این معناست که میزان مقاومت 0.41*1000 است. پس می‌توانیم اعلام کنیم مقدار مقاومت 410Ω است.)

چندین نکته در اندازه گیری مقاومت توسط مولتی متر که بهتر است بدانیم:

  • اهمیتی ندارد که پروب‌ها به کدام بخش مدار متصل شوند زیرا مقاومت مسیر مشخصی ندارد.
  • میزان فشاری که باید هنگام قرار دادن دو سر پروب به مقاومت وارد شود باید در اندازه فشار دادن دکمه‌های کیبورد کامپیوترتان باشد.
  • حالت OVERLOAD یا نمایش 1 (OL) در حالت تست مقاومت باعث آسیب به مولتی متر نخواهد شد و فقط علامتی برای تغییر درجه محسوب می‌شود.
  • به خاطر داشته باشید که مقاومت‌ها به طور معمول 5% تلرانس دارند. به همین دلیل ممکن است مقدار مقاومتی که از طریق کدهای رنگی می‌خوانید 10KΩ باشد اما عددی که مولتی متر به شما نشان می‌دهد 9.5KΩ یا 10.5KΩ باشد. این مقدار تلرانس در مدار مشکلی ایجاد نمی‌کند و نگران کننده نیست.
  • بر طبق یک قاعده کلی فرض می‌شود که هیچ مقاومتی کمتر از 1Ω نیست.
  • اندازه گیری مقاومت معمولا با دقت پایین انجام می‌شود. به دلیل اینکه میزان مقاومت تا حد زیادی تحت تاثیر عواملی همچون دمای محیط و دمای بدنه مقاومت قرار دارد. همینطور اندازه گیری مقاومت در حالتی که در مدار است نتیجه گمراه کننده‌ای را به همراه دارد به دلیل اینکه المان‌های اطراف یک قطعه زمانی که مدار در حال فعالیت است بر میزان مقاومت اثر گذارند.
 
کاردانش ارائه کننده دوره آموزش نصب تابلوبرق صنعتی

سایر مقاله‌های مرتبط در وبلاگ کاردانش

چندین نکته کاربردی جهت شناخت ایرادات و تعمیر ماشین‌های لباسشویی و ظرفشویی

شناخت انواع قطعات الکترونیکی برد

خروج از نسخه موبایل